Aksentei Ivanovitsj Propritsjin is een kleine ambtenaar in Sint- Petersburg. Hij werkt op een departement en brengt de dag voornamelijk door met het slijpen van pennen in het kantoor van zijn baas. Propritsjin, die ontevreden is over zijn nederige baan, wordt smoorverliefd op de dochter van zijn baas, die hem echter niet ziet staan en reeds verliefd is op een kamerjonker.

Door al deze tegenslagen wordt hij helemaal gek. De in het begin van het verhaal normaal ogende ambtenaar hoort honden met elkaar praten en verbeeldt zich zelfs dat hij koning Ferdinand VII van Spanje is. Nadat hij is opgenomen in een krankzinnigengesticht en daar stokslagen krijgt, gelooft hij dat hij te maken heeft met vreemde Spaanse kroningsceremonies en dat de Inquisitie hem gevangen heeft genomen.

Dagboek van een gek of Dagboek van een krankzinnige is een kort verhaal van Nikolaj Gogol uit 1835. Het verhaal is geschreven in de vorm van het dagboek van de kleine ambtenaar Aksentei Ivanovitsj Propritsjin die leeft in het Rusland van tsaar Nicolaas I.